Serdecznie zapraszamy na jubileuszowy koncert z okazji 110-rocznicy od powstania Zespołu Regionalnego "Istebna" z Istebnej!
Jest to prawdopodobnie najstarszy wciąż działający zespół folklorystyczny w Polsce.
Koncert odbędzie się na zakończenie 48 Tygodnia Kultury Beskidzkiej w amfiteatrze im S. Hadyny w Wiśle w niedzielę 07.sierpnia o godzinie 20:00
W ramach koncertu zaprezentują się tancerze, śpiewacy i muzykanci z różnych pokoleń zespołu. Występować będą grupy z różnych lat, nawet uczestnicy 1 Tygodnia Kultury Beskidzkiej w roku 1964. Niektórzy po wielu latach ponownie pokażą się na wiślańskiej estradzie. W sumie na scenie wystąpi ponad 80 osób.
Podczas koncertu odbędzie się także wręczenie nagród w dziedzinie kultury powiatu cieszyńskiego - jedna z nich trafi właśnie do Zespołu "Istebna"
Zapraszamy serdecznie na ten jedyny i niepowtarzalny koncert!
Ps. Zespół "Istebna" jako jedyny zespół góralski startuje w tym roku także w 22 Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych, odbywających się w Wiśle. Swój występ konkursowy z programem "Wesele górali istebniańskich" będzie miał w piątek 05.sierpnia o godzinie 19:20. Natomiast w sobotę od 18:00 gala finałowa z udziałem wszystkich 17 zespołów.
„Naszą pasją jest muzyka, śpiew i taniec góralski... Strój nosimy z dumą... Nie przebieramy się w niego, lecz po prostu ubieramy... Jak nasi rodzice, dziadkowie, pradziadkowie... W tym zespole wszystko jest autentyczne... Wszystko płynie z serca... I płynie tak od pokoleń... Już ponad sto lat... (fragment tekstu z folderu Zespołu)
ZESPÓŁ REGIONALNY „ISTEBNA” Z ISTEBNEJ jest prawdopodobnie najstarszym wciąż istniejącym polskim zespołem folklorystycznym. Swymi korzeniami sięga bowiem roku 1901. W roku 2011 „Istebna” obchodzi więc swój jubileusz 110-lecia istnienia! Nazwa zespołu jest tożsama z nazwą wsi (a równocześnie gminy) w Beskidzie Śląskim, położonej u styku granic trzech państw – Polski, Czech i Słowacji. Etnograficznie są to tereny zamieszkałe przez górali śląskich
Historia zespołu jest niezwykle barwna i bogata. W roku 1901, przyjętym za nieformalne początki zespołu, grupa górali z Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa występowała na Przysłopiu pod Baranią Górą w myśliwskim zameczku, należącym do Habsburgów, gdzie na polowania często przyjeżdżał Arcyksiążę Fryderyk. Naturalność i spontaniczność wykonywanych pieśni, tańców i muzyki urzekła go na tyle, że postanowił zaprosić grupę górali do Wiednia. Zaproszenie przyszło po kilku latach – w roku 1908 górale z Istebnej udali się do Wiednia na uroczystości 60-lecia panowania cesarza Franciszka Józefa. Tam zaprezentowali góralskie wesele, a wśród widzów zasiadały głowy wielu państw europejskich – m.in. król angielski Edward VII, król hiszpański Alfred XII czy cesarz niemiecki Wilhelm II. W latach 20 XX w. istebniańskie wesele zespół wystawiał jeszcze kilkukrotnie, np. w Wiśle, Cieszynie, Jabłonkowie czy Chorzowie.
W latach 30. grupa została odmłodzona. Podjęli się tego wspólnie: Rudolf Szotkowski (ówczesny kierownik szkoły w Istebnej – Zaolziu), Franciszek Sikora (kierownik szkoły w Istebnej – Centrum) oraz ks Emanuel Grimm, który wręcz z ambony ogłosił nabór do zespołu. W roku 1933 grupa wzięła udział w prezydenckich dożynkach w Spale, których gospodarzem był Ignacy Mościcki. Rok później „Istebna” wzięła udział w Święcie Pieśni w Wiśle, a w kolejnych latach w Święcie Gór w Zakopanem (1935), Zjeździe Górskim w Sanoku (1936) oraz Święcie Gór (Tygodniu Gór) w Wiśle (1937). W kronice zespołu zapisanych jest 31 nazwisk osób występujących na Święcie w Wiśle.
Praca zespołu ustaje z powodu wybuchu wojny w roku 1939, kierownik Sikora wyjeżdża do Krakowa. Po wyzwoleniu kraju zespół znowu zaczyna się organizować. Po powrocie do Istebnej kierownika Sikory z jeszcze większym zapałem i poświęceniem zabrano się do działań w zespole. W roku 1949 praca zespołu ustaje prawie całkowicie ze względu na problemu zdrowotne kierownika Sikory (rannego podczas wojennych walk na froncie). W kronice zespołu czytamy ”Kierownik Sikora z żalem musi poniechać pracy ze względu na zdrowie. Od czasu do czasu udziel się jeszcze, to znów zakłada zespół szkolny. Chętnie każdemu doradza, udziela pomocy, zachęca. Jeszcze znów pomaga przy powstającym w roku 1961 zespole. Kiedy zespół się już zorganizował kier. Sikora udziela wskazówek, zachęca, prosi by pracę prowadzić dalej, bo jemu zdrowie nie dopisuje”.
26 lutego 1961 roku odbyło się w Istebnej Posiedzenie Komitetu Partyjnego przy współudziale aktywu społecznego. Na spotkaniu omawiana była sprawa wznowienia pracy w zespole. Dokładnie opisane jest to w kronice, którą prowadziła Zuzanna Gembołyś. „Wyłaniało się wiele trudności. Przede wszystkim brak strojów, nogawic, kapeluszy. Brak funduszy na ten cel, brak lokalu i wiele innych wysuwano trudności. Radzono, rozważano. Brak ludzi, którzy poświęciliby więcej czasu tej sprawie. Postanowiono jeszcze raz sprawę tę omówić, przedyskutować, rozmyśleć. Kier. Sikora oświadczył, iż chętnie służyć będzie radą i pomocą, lecz sam Zespołu prowadzić nie może. Za wznowieniem pracy w zespole przemawiały argumenty kol. Urbaczkowej, która twierdziła, jeżeli młodzież ma pieniądze na wódkę, znajdzie je i na stroje góralskie (...) Nadleśniczy inż. Karol Szmek polecił by dać ogłoszenie przez Radiowęzeł, kto by chciał przystąpić do Zespołu może zapisać się u ob. Urbaczki Anny lub ob. Gembołyś Zuzanny”.
Decyzję o wznowieniu prac zespołu podjęto ostatecznie w na zebraniu w dniu 26 marca 1961. Wziął w nim udział m.in. kierownik Wydziału Kultury Józef Gil z Cieszyna. Jako kierowniczkę wybrano Zuzannę Gembołyś, zaś jej zastępczynią Annę Urbaczka. Próby odbywały się co tydzień w szkole, za zgodą kier. Sikory, natomiast następnie w salce udostępnionej przez Nadleśnictwo, które objęło swoisty patronat nad zespołem. Wiele pomagała też Gminna Spółdzielnia w Istebnej z prezesem Waldemarem Ostrowskim. W kronice czytamy „Dużo młodzieży zapisało się”. Pierwszy publiczny występ nowej grupy odbył się 22 lipca 1961 z okazji „Święta Odrodzenia Polski”.
W latach 60 XX wieku zespół występował na przeróżnych imprezach i festiwalach m.in. w: Wiśle, Żywcu, Kończycach Małych, Jasienicy, Szczyrku, Ustroniu, Cieszynie, Węgierskiej Górce, Tychach, Bytomiu, Chorzowie, Zabrzu, Katowicach, Warszawie, Kielcach, Poznaniu, Zakopanem, Bukowinie Tatrzańskiej oraz w Czechosłwacji – Góralskim Święcie w Jabłonkowie i międzynarodowym festiwalu z miejscowości Stražnice, zdobywając również niejednokrotnie nagrody i wyróżnienia. Często również był nagrywany przez radio i telewizję.
Od roku 1967 samodzielną kierowniczką została Anna Urbaczka-Bury, zaś Zuzanna Gembołyś nadal aktywnie działała w zespole „Istebna”, oddała się jednak kierowaniu zespołem dziecięcym „Młoda Góra” przy szkole podstawowej w Istebnej, przysiółku Wilcze, który miał wychowywać narybek do dorosłego zespołu, a który zarazem często występował wspólnie z „Istebną”.
W wrześniu 1969 zespół został zaproszony do udziału w nagraniach ostatniego odcinka serialu „Czterej pancerni i pies”. Sceny wesela Janka i Marusi oraz Gustlika i Honoratki kręcone były przez tydzień w Gminie Istebna, zaś zespół zagrał tam znaczny epizod, aranżując całość jako góralskie wesele. Dwa lata wcześniej również wziął udział w nagraniach filmu – tym razem było to nagrywane m.in. w Koniakowie „Słońce wschodzi raz na dzień” z główną rolą Franciszka Pieczki.
Zespół skupia się coraz bardziej wokół Klubu Literackiego, który prężnie działał w Istebnej. Wielu członków zespołu, to miejscowi poeci, prozaicy czy przede wszystkim gawędziarze. Krótki kryzys przechodził po śmierci wieloletniego kierownika Franciszka Sikory, który zmarł z maju roku 1973, jednak odżywa ponownie w kolejnym roku, kiedy to uczestniczy m.in. w Dniach Bytomia. Od roku 1975 prawie corocznie zespół występuje na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w ramach Tygodnia Kultury Beskidzkiej. Pomocą służy Helena Bury – Kierowniczka Domu Drzewiarza, gdzie zespół odbywa próby, ona zaś przygotowuje stroje do występów, a czasem nawet zastępuje kierowniczkę, gdy tej coś wypadnie i nie może przyjść na próbę. Początkiem lat 80 część grupy postanawia przyłączyć się do powstającego zespołu w Istebnej-Zaolziu, którym kieruje tamtejszy nauczyciel Józef Broda, zaś grupa która została, w tym całe kierownictwo, funkcjonuje najczęściej jako grupa wokalna, gdyż Anna Urbaczka-Bury zgromadziła wokół siebie znakomite solistki, jak Jadwiga Zabawska czy Stanisława Majeranowska. Angażowały się równocześnie w prace Macierzy Ziemi Cieszyńskiej. Kierowniczka, zaangażowana w działalność aktorską i reżyserską opracowała i wystawiała także sztuki miejscowych poetów: „Wesele górali istebniańskich” Jerzego Probosza oraz „Czarna chmura nad Baranią” Franciszka Legierskiego, jak również liczne scenki rodzajowe, np. „Pobaba na len”, „Oczepiny”, Szkubaczki”, itp
Kiedy grupa upadła, a kierowniczka nie była już w stanie zgromadzić wokół siebie młodych, chętnych do pracy w zespole, od patronatu odstąpił również Związek Przemysłu Drzewnego, zespół stracił salę i pomieszczenia. Kilka lat nie funkcjonował.
Trudu jego wskrzeszenia podjął się Józef Kawulok, miejscowy muzykant i tancerz, który na przełomie lat 80/90 zaangażował grupę młodzieży wspólnie z innymi muzykantami: Piotrem Kukuczką, Adamem Sobolem czy Kazimierzem Urbasiem. Nowa grupa wyjeżdżała często z kapelą i parami tanecznymi na koncerty do Austrii, a także do Czech i na Słowację.
Od roku 1993 kierownictwa podjęła się Elżbieta Legierska z Koniakowa, pracownik Gminnego Ośrodka Kultury w Istebnej. Ważnym wydarzeniem, które tchnęło nowego ducha w zespół był udział w Filharmonii Narodowej w Warszawie w cyklu „Pieśń ziemi ojczystej”, w którym zespół prezentował folklor górali śląskich wspólnie z PZPiT „Mazowsze”. Merytoryczną pomocą zespołowi służyła wtedy często i służy po dzień dzisiejszy miejscowa etnograf i badaczka kultury Małgorzata Kiereś. Z tego okresu wspomnieć należy również występy dla ówczesnego prezydenta Lecha Wałęsy, a także powrót do tradycyjnego obrzędu „Chodzynio Mikołajów” w dniu 6 grudnia.
Kolejnym kierownikiem został jeden z tancerzy ówczesnej grupy, młody bo wtedy niespełna 20-letni Michał Zowada, który zaangażował w działania zespołu swoje rodzeństwo, kuzynostwo i znajomych. Była to końcówka lat 90 XX wieku. Opracowaniem choreografii, w oparciu o tradycyjne przekazy zajmowała się Katarzyna Juroszek. Zespół posiadał także własną kapele, której prym wiódł Damian Legierski. Zespół zaczął coraz częściej wyjeżdżać na różne zagraniczne festiwale, m.in. do Anglii, Szkocji, Francji, Rumunii, Czech i Słowacji. Zdobywał także wyróżnienia i nagrody na ogólnopolskich konkursach, m.in. Wyróżnienie na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu, Międzynarodowych Spotkaniach Folklorystycznych w Wiśle, Wyróżnienie w postaci Parzenicy Góralskiej na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem czy II miejsce na Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych „O łowicki pasiak” w Łowiczu. Od roku 2002 zespół jest również członkiem CIOFF – Międzynarodowej Rady Stowarzyszeń Folklorystycznych, Festiwali i Sztuki Ludowej.
Od roku 2006, po rozsypaniu się poprzedniej grupy, kierowaniem zespołu zajął się również były tancerz zespołu młodego pokolenia – niespełna 22-letni Tadeusz Papierzyński, zaś wspomagają go instruktorzy: Agnieszka Kierczak, Anna Gazurek oraz Józef Łupieżowiec. Pomocą służy też istebniański multiinstrumentalista młodego pokolenia – Janusz Macoszek, uczeń Zuzanny Kawulok, niegdysiejszej muzykantki, córki słynnego Jana Kawuloka. Zespół w zupełnie nowym, ponad 40-osobowym składzie zaczął odnosić liczne sukcesy. Biorąc udział w licznych konkursach zespołów folklorystycznych zdobył następujące nagrody:
- I miejsce na X Ogólnopolskich Spotkaniach Folklorystycznych „O Łowicki Pasiak” w Łowiczu - 2011 - Grand Prix na IV Międzykulturowym Przeglądzie Folklorystycznym „Zagłębie i Sąsiedzi” w Dąbrowie Górniczej – 2011 - Grand Prix na XVIII Międzynarodowym Przeglądzie Zespołów Regionalnych „Złoty Kłos” Euro-Folklor w Zebrzydowicach - 2011 - Złote Żywieckie Serce na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu - 2009 - Brązowa Ciupaga na Międzynarodowym Festiwalu Folkloru Ziem Górskich w Zakopanem - 2009 - I miejsce na Wojewódzkim Przeglądzie Zespołów Folklorystycznych „Wici” w Chorzowie w kat. zespołów tanecznych - 2008 - I miejsce na Wojewódzkim Przeglądzie Szkolnych Zespołów Artystycznych w Częstochowie (grupa licealna) w kat. zespołów folklorystycznych - 2008 - Wyróżnienie II stopnia na Konkursie o Grand Prix Polskiej Sekcji CIOFF w Puławach - 2008 - Wyróżnienie na Festiwalu Folkloru Górali Polskich w Żywcu za „właściwą formę prezentacji folkloru na scenie” - 2008 - Grand Prix i Statuetka Szczyglika - główna nagroda na XVI Wojewódzkim Przeglądzie Piosenki Dziecięcej im. Prof. Adolfa Dygacza „Śląskie Śpiewanie” - 2009 - Grand Prix - główna nagroda podczas XXXIV Wojewódzkiego Przeglądu Szkolnych Zespołów Artystycznych w kategorii zespołów folklorystycznych w Częstochowie (reprezentując Gimnazjum im. JPII w Istebnej) – 2009 - I miejsce na Wojewódzkim Przeglądzie Wiejskich Zespołów Artystycznych w Brennej – 2007
Do tego należy dodać liczne nagrody i wyróżnienia dla grupy śpiewaczej z zespołu, kapeli, solistów śpiewaków czy instrumentalistów, m.in. w Kazimierzu Dolnym, Żywcu, Zakopanem, Dąbrowie Górniczej, Brennej, Chorzowie, itp.
„Istebna” w latach 2006-2010 koncertowała także za granicą na międzynarodowych festiwalach folklorystycznych na Węgrzech, w Czechach, Rumunii, Macedonii, Turcji, a także na zaproszenie Ambasady RP w Pekinie trzykrotnie w Chinach, a także w Mongolii uświetniając 60-lecie nawiązania polsko-mongolskich stosunków dyplomatycznych w roku 2010.
Zespół od zawsze wierny pozostaje swojej tradycji góralskiej, zaś repertuar opiera o widowiskowe pieśni i tańce Beskidu Śląskiego, zwłaszcza tak zwanej Trójwsi Beskidzkiej – trzech wiosek, Istebnej, Jaworzynki i Koniakowa, położonych u styku granicy polskiej, czeskiej i słowackiej. Najbardziej charakterystycznym tańcem jest „Łowiynziok” – występujący tylko w Trójwsi Beskidzkiej, składający się z trzech części taniec zalotny. Inne prezentowane przez zespół tańce to na przykład „Świńszczok”, „Kołomajka”, „Kowol”, „Rejna” „Piłka” czy „Czworok” oraz tańczone przez mężczyzn „Kapitan” czy „Beczka”. W repertuarze zespołu znajdują się także rytmiczne zabawy jak typowo dziewczęca „Kapusta” czy tańczone w trójkach „Placki”. Repertuar zespołu oparty jest o pasterskie tradycje regionu jak i związany z życiem codziennym górali śląskich. Tańcom i śpiewom towarzyszy różnorodna muzyka, m.in. takich instrumentów jak gajdy, trombita, okaryna, fujarka oraz instrumentów smyczkowych, zazwyczaj są to skrzypce, altówka i kontrabas.
Dokumentując i upowszechniając folklor górali śląskich zespół w ostatnim okresie wydał płytę CD z tradycyjnymi pastorałkami, płytę DVD promującą zespół w kilku językach oraz liczne inne materiały promocyjno-dokumentalne w postaci folderów, ulotek, plakatów, itp. W ostatnich latach corocznie daje około 50 koncertów, organizuje również samodzielnie koncerty charytatywne. Na temat działalności zespołu pojawiają się liczne artykuły prasowe. „Istebna” bierze udział w audycjach radiowych czy programach telewizyjnych. Patronat nad zespołem sprawuje obecnie Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „Istebna”, zaś cała grupa liczy ponad 50 osób.
Adres zespołu: Zespół Regionalny „Istebna” 43-470 Istebna 1017 woj. Śląskie www.ozespoleistebna.blog.onet.pl www.zespolistebna.pl zespolistebna@gmail.com
Kontakt: Tadeusz Papierzyński – Kierownik Zespołu Tel: +48 503 406 658 e-mail: tadpap@onet.eu
|
;)
;)
;)
;)
;)
;)
drukuj